Με βασικό στήριγμα τον τουρισμό και τον αγροδιατροφικό τομέα, η Κρήτη κατάφερε να βγει από την κρίση της πανδημίας με ενισχυμένα μερίδια στις διεθνείς αγορές. Στην τρέχουσα συγκυρία έντονων προκλήσεων (με υψηλές πληθωριστικές πιέσεις και χαμηλή καταναλωτική εμπιστοσύνη σε κύριες ευρωπαϊκές αγορές), η Κρήτη διατηρεί δυναμικές προοπτικές και υψηλό επενδυτικό ενδιαφέρον.
Σε πιο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, οι προοπτικές του τόπου δείχνουν ακόμα πιο ευνοϊκές, οι προκλήσεις του σημερινού περιβάλλοντος υπάρχουν τα εχέγγυα να μετατραπούν σε ευκαιρίες. Παράμετρο-κλειδί αποτελεί η κινητοποίηση του ευρωπαϊκού μηχανισμού όσον αφορά την παροχή έκτακτων κονδυλίων (μέσα από τα προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης και του ενεργειακού σχεδίου REPowerEU). Συγκεκριμένα, σημαντική είναι η βαρύτητα που δίνεται στην αναβάθμιση υποδομών (απορροφώντας σχεδόν το 1/3 των διαθέσιμων πόρων), δίνοντας έτσι την ευκαιρία στην Ελλάδα να περιορίσει το επενδυτικό κενό της έναντι της Ευρώπης.
Με βάση εκκίνησης τους διαθέσιμους αυτούς πόρους για την αναβάθμιση υποδομών, η Κρήτη μπορεί να κεφαλαιοποιήσει τις τρέχουσες εξελίξεις και να αξιοποιήσει τη γεωγραφική της θέση στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων για να καταστεί οικονομικός κόμβος τόσο για την χώρα όσο και για την Ευρώπη. Σχηματοποιώντας την πορεία ανάπτυξης της Κρήτης σε μορφή πυραμίδας, οι κρίσιμες αυτές υποδομές τοποθετούνται στη βάση της και σε αντιστοιχία με τους πυλώνες του Ταμείου Ανάκαμψης κατατάσσονται σε τρεις πυλώνες:
- Ενεργειακός κόμβος: Με την πράσινη μετάβαση να αποτελεί βασική προτεραιότητα της ευρωπαϊκή πολιτικής και την πρόσφατη γεωπολιτική κρίση να ανασχεδιάζει τον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης, η Κρήτη μπορεί να εκμεταλλευθεί το υψηλό αιολικό δυναμικό της και τις διεθνείς ηλεκτρικές συνδέσεις με την ίδια στο επίκεντρο.
- Ψηφιακός κόμβος: Με την παγκόσμια οικονομία να κινείται με γρήγορους ρυθμούς ψηφιοποίησης και τις ανάγκες για μεταφορά δεδομένων να ακολουθούν εκρηκτική πορεία, υποβρύχια καλώδια οπτικών ινών σύνδεσης της Ευρώπης με την Ασία και την Αφρική προσεγγίζουν την Κρήτη, η οποία παράλληλα ελκύει εμβληματικές επενδύσεις σε data centres και κέντρα τεχνολογίας.
- Κόμβος μεταφορών: Καίριες επενδύσεις στο οδικό και στο λιμενικό δίκτυο του νησιού ειναι σε πορεία ενεργοποίησης, ενώ το δεύτερο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας σχεδιάζεται στο Καστέλι. Συνεπώς, παράλληλα με την αξιοποίηση της ανοδικής διεθνούς επιβατικής κίνησης (με μέση ετήσια αύξηση της τάξης του 3%), ευκαιρίες δημιουργούνται τόσο στον τομέα της μεταφόρτωσης εμπορευματοκιβωτίων όσο και στον τομέα ανεφοδιασμού πλοίων.
Έχοντας με τις υποδομές θεμελιώσει τη βάση της πυραμίδας, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιού (κυρίως λόγω κλιματολογικών συνθηκών) μπορούν να ξεκλειδώσουν την πλήρη δυναμική τους:
- Τουρισμός: Στοίχημα για το νησί αποτελεί η επιμήκυνση της σεζόν και η προσέλκυση τουριστών υψηλού εισοδήματος – παράμετροι που ευθέως τροφοδοτούνται από τη βελτίωση των υποδομών μεταφορών, ψηφιοποίησης και «πράσινης» μετάβασης.
- Αγροδιατροφή: Μέσω των σχεδιαζόμενων επενδύσεων υποδομών μεταφορών, ψηφιοποίησης και ενεργειακής αναβάθμισης, ο κλάδος αγροδιατροφής μπορεί να ενισχύσει την επενδυτική του ελκυστικότητα, δημιουργώντας έτσι ανοδικές τάσεις όσον αφορά την εξωστρέφεια και το ποσοστό τυποποίησης της αγροτικής παραγωγής.
Στην κορυφή της πυραμίδας ανάπτυξης της Κρήτης, τοποθετείται το «διαμάντι» του τόπου: η ακαδημαϊκή καινοτομία, η οποία μπορεί να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής ανατροφοδοτώντας τα υπόλοιπα μέρη. Ενώ η Κρήτη ήδη αποτελεί ακτινοβόλο ακαδημαϊκό κέντρο (με υψηλές σχετικές δαπάνες R&D, κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα), υστέρηση παρατηρείται όσον αφορά την εφαρμοσμένη αξιοποίηση του ερευνητικού δυναμικού (με το επιχειρηματικό R&D να ανέρχεται σε μόλις 12% του ακαδημαϊκού, έναντι 200% στην Ευρώπη).
Τέλος καταλύτες για την ουσιαστική ενεργοποίηση της άνω πυραμίδας ανάπτυξης και την αξιοποίηση συνεργειών είναι i) η διάθεση των επιχειρήσεων για i) συνεργασία (με αυξημένη διάθεση να διαφαίνεται στις έρευνες της ΕΤΕ σε ΜμΕ) και ii) επενδύσεις (με το ½ των ΜμΕ δηλώνει ενεργό ενδιαφέρον για αξιοποίηση πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης). Κατέχοντας μια μοναδική γεωγραφική θέση ως το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης, η Κρήτη σήμερα έχει την ευκαιρία να επανακατακτήσει το φυσικό της ρόλο ως προπύργιο δημιουργίας και ανάπτυξης.
Δείτε το σχετικό infographic:
