Τάσεις στην ελληνική οικονομία & COVID-19 – Ιούνιος 2020

Οι αυξανόμενες επιδράσεις του COVID-19 πλήττουν κομβικούς τομείς της οικονομίας, με τα πρώτα, ωστόσο, σημάδια βελτίωσης να γίνονται ορατά

Τα στοιχεία του ΑΕΠ για το 1ο τρίμηνο του 2020 αποτύπωσαν το αρχικό πλήγμα στην οικονομική δραστηριότητα από την κρίση του κορωνοϊού και τα επιβεβλημένα μέτρα αντιμετώπισής του. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,9% σε ετήσια βάση – για πρώτη φορά από το 2ο τρίμηνο του 2016 – και κατά 1,6% σε εποχικά διορθωμένη τριμηνιαία βάση.

Η υγειονομική κρίση ήρθε σε μια περίοδο που η οικονομία εισερχόταν στο 4ο έτος ανάκαμψης, με αρκετούς δείκτες να εμφανίζουν αυξανόμενη δυναμική κατά το 1ο δίμηνο του 2020. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συρρίκνωση του ΑΕΠ το 1ο τρίμηνο του 2020 ήταν ηπιότερη σε σύγκριση με τις περισσότερες χώρες της ευρωζώνης, λόγω της δυναμικής που είχε αναπτύξει η ελληνική οικονομία στο 1ο δίμηνο του έτους, πριν την εξάπλωση της πανδημίας.

Αυτό που αυξάνει την αβεβαιότητα αναφορικά με την τρέχουσα διαταραχή – η οποία θεωρείται εξωγενής και προσωρινή – είναι το πλήγμα που επιφέρει σε κομβικούς τομείς, στους οποίους βασίστηκε η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, και κυρίως στον τουρισμό αλλά και το ευρύτερο πλέγμα δραστηριοτήτων που συνδέονται με αυτόν.

Παράλληλα, η επιτυχημένη μετάβαση σε ένα πιο εξωστρεφές υπόδειγμα οικονομικής ανάπτυξης τα προηγούμενα χρόνια καθιστά την οικονομία πιο ευάλωτη στην εν εξελίξει, πρωτοφανή και συγχρονισμένη ύφεση στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία.

Η έγκαιρη ενεργοποίηση δέσμης δημοσιονομικών μέτρων και εγγυήσεων άνω των €15 δισ., καθώς και οι αναμενόμενες εισροές κεφαλαίων μέσω των ειδικών μηχανισμών της ΕΕ στο 2ο εξάμηνο του 2020, θα παράσχουν σημαντική στήριξη στην οικονομική δραστηριότητα, με το τελικό αποτέλεσμα να συναρτάται, ωστόσο, και από την τελική συμπεριφορά της κατανάλωσης και των επενδύσεων.

Η ύφεση αναμένεται να βαθύνει το 2ο τρίμηνο του 2020, καθώς τον Απρίλιο και μέχρι τις αρχές Μαΐου σχεδόν τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων ανέστειλαν τη λειτουργία τους ή λειτούργησαν με μειωμένο προσωπικό και με εξαιρετικά συρρικνωμένο κύκλο εργασιών.

Η κρίση φαίνεται να πλήττει δυσανάλογα κομβικούς τομείς, όπως το λιανικό εμπόριο, την εστίαση, την παροχή καταλύματος, τις μεταφορές, οι οποίοι συνδυαστικά αντιστοιχούν στο 18% της προστιθέμενης αξίας της οικονομίας το 1ο τρίμηνο του 2020 και περισσότερο από 23% και 27% περίπου κατά το 2ο και 3ο τρίμηνο του έτους, αντίστοιχα (βάσει των μη εποχικά προσαρμοσμένων στοιχείων του 2019), ενώ αναλογούν και στο 40% περίπου της συνολικής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα.

Κατά συνέπεια, οι εξελίξεις των επόμενων μηνών συνιστούν ένα κρίσιμο τεστ για την ανθεκτικότητα του αναπτυξιακού μείγματος της οικονομίας. Με δεδομένο ότι μία πρωτόγνωρη συρρίκνωση του εισερχόμενου τουρισμού είναι αναπόφευκτη – καθώς η μείωση των διεθνών αφίξεων στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών προσεγγίζει το 100% για τον Απρίλιο και το Μάιο και η ανάκαμψη από τα μέσα Ιουνίου αναμένεται βραδεία – η αντίδραση της εγχώριας ζήτησης είναι κρίσιμη για τον προσδιορισμό του μεγέθους της ύφεσης και τη διαμόρφωση της τροχιάς ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας.

Η σωρευτική εφαρμογή μέτρων δημοσιονομικής στήριξης που υπερβαίνουν τα €15 δισ. – €8 δισ. σε κοινωνικές παροχές, επιδοτήσεις και φορολογικές ελαφρύνσεις, €3 δισ. σε αναστολές πληρωμών φορολογικών υποχρεώσεων και κοινωνικής ασφάλισης και €4 δισ. σε μορφή κρατικών δανείων και εγγυήσεων για νέο τραπεζικό δανεισμό – αναμένεται να συμβάλει στη μείωση της αβεβαιότητας, επιταχύνοντας την ανάκαμψη.

Ενδεχόμενη έγκριση της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μηχανισμό χρηματοδότησης της ανάκαμψης θα στηρίξει ουσιαστικά το σκέλος των επενδύσεων και της παραγωγικής εμβάθυνσης, προσδίδοντας σημαντική ώθηση στο ΑΕΠ από το 2021 και μετά (άνω των 2,5 ποσοστιαίων μονάδων τον πρώτο χρόνο, βάσει των χαρακτηριστικών της αρχικής πρότασης).