Ο οικονομικός αλφαβητισμός ξεκινά από την παιδική ηλικία
Όταν ο οικονομικός αλφαβητισμός ξεκινά για τα παιδιά από μικρή ηλικία, τότε μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη λήψη μελλοντικών αποτελεσματικών οικονομικών αποφάσεων. Οι θεμελιώδεις βάσεις της οικονομικής δεξιότητας ορίστηκαν το 2012 από τον ΟΟΣΑ ως «ο συνδυασμός της αντίληψης, των γνώσεων, των δεξιοτήτων, των στάσεων και των συμπεριφορών που είναι απαραίτητες για να παίρνει κανείς σωστές οικονομικές αποφάσεις και, εν τέλει, να επιτυγχάνει την ατομική οικονομική ευημερία».
Ο ορισμός αυτός αναγνωρίστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο από τους ηγέτες των G20 το 2012. Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με τις γνώσεις μας σχετικά με τα χρήματα. Πρόκειται για το σύνολο της αντιμετώπισής μας προς τα χρήματα, τι πιστεύουμε γι’ αυτά, πώς αισθανόμαστε όταν τα ζητάμε, πώς τα αποταμιεύουμε, πώς τα ξοδεύουμε ή πώς τα επενδύουμε.
Ένα παιδί που λαμβάνει από νωρίς μια οικονομική εκπαίδευση είναι λιγότερο πιθανό να βρεθεί μελλοντικά σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή να έχει χρέη. Αντίθετα, θα γνωρίζει εγκαίρως πώς να εξασφαλίσει ένα πλεόνασμα που θα το βοηθήσει να εκπληρώσει τους στόχους του στη μόρφωση, στην καριέρα ή στην μετέπειτα οικογενειακή του ζωή.
Γι’ αυτό, η οικονομική εκπαίδευση είναι και για τα παιδιά μια αξιόλογη δύναμη.
Πώς μπορούν τα παιδιά να εξοικειωθούν με τα χρήματα;
Σύμφωνα με μελέτες φαίνεται ότι το 36% των γονέων είναι «πολύ» ή «εξαιρετικά» απρόθυμοι να συζητήσουν τα οικονομικά με τα παιδιά τους, ενώ το 26% δηλώνουν ότι είναι «κάπως» διστακτικοί. Η συζήτηση για τα χρήματα μπορεί να θεωρείται περιττή ή άβολη, όμως η απουσία της έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να αγνοούν βασικές έννοιες και δεξιότητες που θα είχαν μεγάλη σημασία για το μέλλον τους.
Ως γονείς θα μπορούσαμε να κάνουμε τις «συζητήσεις για τα χρήματα» μέρος της καθημερινότητάς μας στην οικογένεια, αρχίζοντας από απλές συναλλαγές. Αυτό θα βοηθούσε τα παιδιά να αναπτύξουν μια θετική νοοτροπία για τα χρήματα.
10 τρόποι για να συζητήσουμε με τα παιδιά για τα χρήματα
- 1. Τους δείχνουμε τα νομίσματα και τα χαρτονομίσματα που έχουμε στο πορτοφόλι μας και τα μετράμε παρέα. Τους εξηγούμε τα διαφορετικά μεγέθη, τα χρώματα και τους αριθμούς πάνω τους, ώστε να αρχίσουν να έχουν μια αντίληψη για τα διαφορετικά νομίσματα και χαρτονομίσματα που υπάρχουν.
- 2. Συζητάμε με τα μεγαλύτερα παιδιά για τους διαφορετικούς τρόπους πληρωμής: με μετρητά, με χρεωστικές ή πιστωτικές ή προπληρωμένες κάρτες είτε ανέπαφα είτε με πληκτρολόγηση του pin, μέσω του κινητού, μέσω της υπηρεσίας Digital Banking . Εξηγούμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε μεθόδου πληρωμής και τα βοηθούμε να εξοικειωθούν με απλές τραπεζικές συναλλαγές.
- 3. Τους μιλάμε για το πώς «βγαίνουν» τα λεφτά της οικογένειας. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν, επίσης, να αντιληφθούν παρακρατήσεις που γίνονται από τις ακαθάριστες αμοιβές μας και να κατανοήσουν τον σκοπό τους.
- 4. Συζητάμε για τον τρόπο λήψης οικονομικών αποφάσεων στην οικογένεια, τον προϋπολογισμό και τις υποχρεώσεις που πρέπει να καλυφθούν για όλα τα μέλη.
- 5. Μαθαίνουμε μαζί με τα παιδιά τη διαφορά μεταξύ ανάγκης και επιθυμίας. Προσπαθούμε να τα κάνουμε να κατανοήσουν ποια αγαθά χρειαζόμαστε καθημερινά, όπως τρόφιμα και ρούχα, και ποια όχι, όπως κάποια αντικείμενα ή παιχνίδια που μπορεί να μην είναι απαραίτητα. Και τους υπενθυμίζουμε στιγμές και δραστηριότητες που προσφέρουν χαρά χωρίς να κοστίζουν τίποτα, όπως το παιχνίδι με τους φίλους ή ένας περίπατος στη φύση.
- 6. Διδάσκουμε στα παιδιά την έννοια της αποταμίευσης. Καθώς, πολλές φορές οι συνθήκες στη ζωή τους θα είναι απαιτητικές, βοηθάμε τα παιδιά να εξοικειωθούν με την έννοια της αποταμίευσης και να την κάνουν από νωρίς μια συνήθεια που στο μέλλον θα τους φανεί πολύ χρήσιμη.
- 7. Κάνουμε μαζί τους τα ψώνια του σούπερ μάρκετ και τους μαθαίνουμε τις έννοιες των προσφορών, καθώς και πώς να επιλέγουν πιο συμφέροντα προϊόντα.
- 8. Δεν ξεχνάμε να επισημάνουμε πόσο σημαντικό είναι να διατηρούμε τα προσωπικά μας στοιχεία ασφαλή και πόσο επικίνδυνο είναι να μοιραζόμαστε κωδικούς πρόσβασης ή PIN με τρίτα πρόσωπα.
- 9. Εμπλέκουμε τα παιδιά σε αποφάσεις σχετικές με διάφορα είδη δαπανών, όπως η αγορά ενός νέου laptop ή μιας καινούριας τηλεόρασης. Μπορούμε ακόμα να τους ζητήσουμε να μας συνοδέψουν σε ένα κατάστημα για να αγοράσουμε μαζί τα προϊόντα ή να μας βοηθήσουν να αναζητήσουμε μια πιο συμφέρουσα τιμή στο διαδίκτυο.
- 10. Τέλος, τους εξηγούμε τις πάγιες δαπάνες ενός σπιτιού, όπως οι λογαριασμοί κοινής ωφέλειας και τα ενθαρρύνουμε να ανακαλύψουν και εκείνα τρόπους εξοικονόμησης, βάση της πληθώρας πληροφοριών που έχουν καθημερινά στο διαδίκτυο.
Ο οικονομικός αλφαβητισμός ως τρόπος ανάπτυξης των δεξιοτήτων των παιδιών
Είναι αρκετά περίεργο το γεγονός ότι στην Ελλάδα τα παιδιά και οι νέοι/ες σε καμία βαθμίδα της τυπικής εκπαίδευσης δεν εφοδιάζονται με συγκεκριμένες γνώσεις και εργαλεία ώστε να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους στο πεδίο της οικονομικής διαχείρισης.
Μέχρι να γίνει κάτι τέτοιο, είναι πολύ σημαντικό ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός να ξεκινάει από το οικογενειακό περιβάλλον και να εξελίσσει την ευημερία και τον τρόπο λήψης αποφάσεων μικρών και μεγάλων στις πολύπλοκες, σύγχρονες κοινωνίες.
Τα παιδιά μπορούν και πρέπει να αποκτήσουν θετική στάση για τα χρήματα από μικρή ηλικία, να έχουν αυτοπεποίθηση ως προς τη χρήση τους, να αναπτύσσουν την ικανότητα να προγραμματίζουν και να αποταμιεύουν, καθώς και να κατανοήσουν βασικές, οικονομικές διαδικασίες που θα τους είναι χρήσιμες σε όλη τους τη ζωή.
Πηγή: Financially Empowered newsletter